བོན་གྱི་བཤད་ཚུལ་འདི་དག་ཞིབ་ཏུ་བསམ་ཚེ་དེང་སང་ཚན་རིག་གི་བཤད་ཚུལ་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པར་སྣང་།
རྩོམ་བྲིས་པ། ནོར་བུ་ཚེ་རིང་།
ཡོང་ཁུངས་ནོར་བུ་ཚེ་རིང་གི་ཟིན་བྲིས།
ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་སོགས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ།
རྩོམ་འདི་རྩོམ་པ་པོ་ནོར་བུ་ཚེ་རིང་གི་ཧི་བོན་ཟིན་བྲིས་ལས་དྲངས། མ་རྩོམ་ཆ་ཚང་གཟིགས་དགོས་ཚེ་འདིར་གནོན་ནས་ཕེབས་རོགས།
དེ་བཞིན་དུ་གཡུང་དྲུང་བོན་རྣམས་ཀྱིས་མཐོངས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་སོགས་ཀྱང་ཞི་ལའི་ཨཱ་པའོ་ལོ་ཡི་གཏམ་རྒྱུད་དང་མེ་གླིང་གི་ཉི་མ་ལྔའི་གཏམ་རྒྱུད་དང་རྒྱའི་ཧེའུ་ཡེའི (后羿) ལྟ་བུ་ལ་སོགས་ལྷ་སྒྲུང་ཁོ་ནའི་བཤད་ཡུན་མེད་པར་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་པ་ཡང༌། 《མཛོད་འགྲེལ》ལས། “ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་སྣང་སྲིད་རྒྱན་ཞེས་པ། ཆུ་རླུང་འཁྲུགས་པའི་སའི་སྙིང་བོ་ལས་ཉི་མ་ཟླ་བ་འབྱུང༌། དེའི་འོད་ཟེར་འཐོར་བས་གཟའ་དང་སྐར་མ་སྐར་ཕྲན་འབྱུང་ངོ༌། །དེས་ལོ་ཟླ་རྩི་བའི་གྲངས་རྡོ་དང༌། སྣང་སྲིད་གསལ་བའི་རྒྱན་དུ་བྱུང་ངོ༌། །”ཞེས་པ་ལྟར་དང༌།
ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་དེ་དག་ནི་རླུང་གི་ནུས་པ་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་རང་བསྐོར་བརྒྱག་བཞིན་ཡོད་པར་འདོད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། “དེ་ལྟར་ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་སྤྲིན་དང་གཞའ་ཚོན་རྣམས། རླུང་བཞིའི་འཁོར་ལོས་སྐོར་ཏེ། དེ་གང་ཞེ་ན། རླུང་རྫི་བ་དུང་ཕྱུར་འོད་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཅན་གྱིས་འཕུལ། རླུང་མ་བ་ཤ་ཤོ་འོད་ཀྱི་བ་དན་ཅན་གྱིས་འདེགས། བེ་ཅི་རམ་པ་སྲིད་པའི་འཁོར་ལོ་ཅན་གྱིས་སྐོར། རླུང་འཕྱོ་བ་བང་མགྱོགས་གསལ་བའི་སྒྲོན་མ་ཅན་གྱིས་སྣ་འདྲེན་པ་དང་བཞི་སྟེ། དེ་ཡང་ཐ་དད་པའི་རླུང་བཞི་མ་ཡིན་ཏེ། ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་རང་རང་ལ་རང་ཆས་སུ་ཡེ་ནས་གནས་པ་ཡིན་ནོ། །”ཞེས་དང༌། 《མདོ་དྲི་མེད》ལས་ཀྱང༌། “ཉི་མ་དཔག་ཚད་ལྔ་བཅུ་གཅིག། ཟླ་བ་དཔག་ཚད་ལྔ་བཅུ་འོ། །ཕུལ་དེད་བསྐོར་གསུམ་རླུང་གིས་བཏེགས། །”ཞེས་སོ། །
བོན་གྱི་བཤད་ཚུལ་འདི་དག་ཞིབ་ཏུ་བསམ་ཚེ་དེང་སང་ཚན་རིག་གི་བཤད་ཚུལ་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པར་སྣང་སྟེ། ད་ལྟ་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་བར་སྣང་ཁམས་ནི་ལོ་དུང་ཕྱུར150སྔོན་ལ་འབར་གས་ཆེན་པོ་ཐེངས་གཅིག་བྱུང་རྗེས་སུ་གྲུབ་པར་འདོད་དེ། འབར་གས་དེས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཕྱོགས་བཞིར་གཏོར་པས་རྒྱུ་སྐར་རྣམས་བྱུང་ཞིང་དེ་ནས་ཚེ་སྲོག་ཀྱང་བྱུང༌། ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ནི་བརྟན་སྐར་ཆེན་པོ་འབར་གས་བྱུང་བ་དེ་ལས་བྱུང་བའི་རྒྱུ་རྡུལ་དང་གློག་རྡུལ་གཉིས་འདྲེས་པའི་རླུང་ལས་གྲུབ་པ་དང༌། དེ་ནི་ཉི་མའི་འཐེན་ཤུགས་ཀྱིས་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བའི་སྐར་མའི་གོ་ལའི་མ་ལག་ཅིག་ཡིན། སྤྱིའི་བརྟན་སྐར་མ་ལག་ནང་གི་སྐར་མའི་གོ་ལ་རྣམས་ཀྱང་ཆ་སྙོམས་སུ་ཁྱབ་ཡོད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཁྱུ་ཚོགས་དང་ཁྱུ་ཚོགས་བྱས་ནས་ཡོད་པའི་བརྟན་སྐར་གྱིས་ཆུ་འཁོར་གྱི་དབྱིབས་ཅན་དང་འཇོང་དབྱིབས་ཅན། སྒྲིབ་མེད་མེ་ལོང་གི་དབྱིབས་ཅན་དང་གཞན་ཡང་ཆ་མ་ངེས་པའི་དབྱིབས་སྣ་ཚོགས་སུ་གྲུབ་ཡོད་ཅིང་དེ་ལ་བརྟན་སྐར་མ་ལག་ཟེར། སྤྱིའི་བརྟན་སྐར་མ་ལག་གི་ནང་དུ་བརྟན་སྐར་མ་ལག་ས་ཡ་བཅུ་ཡོད་པར་བཤད་ལ། བརྟན་སྐར་མ་ལག་དེ་ལ་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་དེ། ཆུང་བ་ལའང་བརྟན་སྐར་ཁྲི་ཕྲག་རེ་ཡོད་པ་དང༌། ཆེ་བ་ལ་བརྟན་སྐར་བྱེ་བ་ཡན་ཡོད་དོ། །ཉི་མ་གནས་པའི་བརྟན་སྐར་གྱི་མ་ལག་དེ་ལ་དགུ་ཚིགས་ཀྱི་མ་ལག་ཟེར་ཞིང༌། ཉི་མ་ནི་དགུ་ཚིགས་མ་ལག་ཁྲོད་ཀྱི་འོད་དང་ཚ་ཟེར་དྲག་པོ་འགྱེད་པའི་བརྟན་སྐར་ཁོ་ན་ཡིན། དེའི་འཐེན་ཤུགས་ནི་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས་རྒྱུ་སྐར་དང་སྐར་མ་དུ་བ་མཇུག་རིང་སྟེ་སྐར་མ་ཆེ་ཆུང་ཐམས་ཅད་འདུས་པའི་སྐར་མའི་གོ་ལའི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བཞིན་ཡོད་པར་བཤད། {13}ཡིན་ནའང་ཉི་ཟླ་དང་སའི་གོ་ལའི་འཁོར་ཚུལ་གྱི་ཐད་ལ《མདོ་དྲི་མེད》ལས། “རི་རབ་ལོགས་ལ་ཉི་ཟླ་འཁོར། ”ཞེས་ཉི་ཟླ་གཉིས་རིའི་རྒྱལ་པོ་རི་རབ་ལ་བསྐོར་བ་བརྒྱག་པའི་བཤད་ཚུལ་དེ་ནི་དགོངས་པ་གཞན་ཡོད་པའམ་ཡང་ན་ད་ལྟའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་ཆུ་ཚད་ཀྱིས་དེ་ལྟར་དུ་མ་མཐོང་པ་མིན་ན་དེང་དུས་ཚན་རིག་གི་བཤད་ཚུལ་དང་ཡོངས་སུ་འགལ་འདུག་གོ །
གཞན་ཡང་ནམ་མཁའི་སྤྲིན་དང་གཞའ་ཚོན། ཐོག་དང་སེར་བ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལའང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱིས་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་དེ་དག་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་རྟོགས་པར་ལྷའི་ཆོ་འཕྲུལ་དུ་བསམ་སྟེ། དེ་ལ་རྨོངས་དད་དང་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་བཟུང་ཡོད་པའང་འདི་ལྟར། “ཐོག་དང་སེར་བ་འབྲུག་དང་གློག་ཅེས་པས། ཉི་མ་མེའི་སྙིང་བོ་ལས་གྲུབ་པ་དང༌། རྫུ་འཕྲུལ་ཤུགས་ཀྱིས་རླུང་འཁོར་ལོ་ཅན་བྱའི། རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས་དཀྲུགས་ཤིང་བསུབས་པ་ལས། བར་སྣང་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཞུན་དུ་འདུས་པས་ལྕགས་སུ་གྲུབ། དེ་མོ་རྗེ་ཁུ་གྲགས་ཀྱི་ལྗགས་ལས་སྤྲུལ་བ་འབྲུག་བྱུང༌། ཟླ་བ་ཆུའི་སྙིང་བོའི་ཟིལ་པ་རླུང་གི་འཁོར་ལོ་ཅན་གྱིས་བསྐྱགས་པས་སེར་བ་བྱུང༌། དེ་འབྲུག་གི་ལྕེ་ཡར་མར་འཁྱུག་སྐྱེན་གྱི་མཐིལ་སྐྱོགས་ལ་བླངས་ནས། དེ་རྣམས་ས་ཐེའུ་ནག་པོ་མིག་ཅིག་བྱ་བའི་ཐོག་ཏུ་འབེབས་པ་སྟེ། དེ་ཡང་ཚ་གྲངཤུགས་དང་གསུམ་ཡེ་ནས་རང་ཆས་སུ་བསྲིད་པས་སོ། །སྤྲིན་དང་ཁུ་རླངས་གཞའ་ཚོན་གསལ་ཞེས་པ། དེ་ལྟར་ཐོག་སེར་ཁ་ཆར་གློག་འབྲུག་དང་བཅས་པ་བབས་པས། དེའི་ཁུ་དྲོས་པ་ལས་རླུང་བྱུང་བས་ཁུ་རླངས། དེ་བར་སྣང་གི་མཁའ་ལ་འཁྲིགས་པས་སྤྲིན། མེ་ཆུ་ས་རླུང་གི་ངད་པ་མཁའ་ལ་ཉི་མའི་ཟེར་གྱིས་དྲིལ་བས་གཞའ་ཚོན་དེ་སོ་སོ་ན་བཀྲ་བས་གསལ་ཞེས་བྱའོ། །”ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། ཡང༌། “ཐོག་ནི་མེ་འབར་བའི་རང་བཞིན་དུ་གནས་ལ། སེར་བ་ནི་ཆུ་འཁྱགས་ཀྱི་རང་བཞིན་དུ་འོང……”ཞེས་དང༌། “དེ་རླུང་གིས་བསྐྱོད་པས་འོད་གློག་ཏུ་འོང་ངོ༌། །”ཞེས་དང༌། “དེ་རླུང་གིས་དྲག་ཏུ་བསྐྱོད་པ་ལས་ཐོག་འབྱུང་ངོ༌། །”ཞེས་དང༌། “དེ་རླུང་དང་རླུང་དུ་འཐབས་པའི་ངད་ཀྱིས་ཆུ་འཁྱགས་ཏེ་སེར་བར་འབྱུང་ངོ༌། །རླུང་དང་རླུང་དུ་འཐབས་པའི་ཤུགས་ལས་འབྲུག་བྱུང་ངོ༌། །དེས་ན་ཐོག་སེར་དང་ཁུ་ཆར་འབྱུང་བ་དེ་ཙུག་ལགས་སོ། །”{14}ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་དག་གིས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་དེ་རྣམས་ལ་ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱའི་སྔོན་ནས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འགྲེལ་བ་བརྒྱབ་ཡོད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་རང་རེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཡིན་ནོ། །